Genetyczne badania. Badania genetyczne prowadzone w rodzinie kotów przyniosły wiele interesujących odkryć. Główne problemy badane metodą analizy genetycznej to:
1 .Pochodzenie i ewolucja kotów.
Nagromadzenie różnic (mutacji) w odpowiadających sobie genach, a także w kodowanych przez te geny białkach różnych gatunków lub populacji, świadczy o ich pokrewieństwie filogenetycznym. Dzięki analizie genetycznej udało się na przykład dowieść, że gepard nie jest wcale jedynym przedstawicielem linii ewolucyjnej odgałęzionej bardzo dawno temu od głównego pnia rozwojowego rodziny Felidae. Okazało się, że najbliższym żyjącym krewnym gepardów jest puma, a ich niezwykłe cechy (słabo wciągalne pazury, wysokie nogi, szybka pogoń za zdobyczą) wykształciły się w wyniku presji selekcyjnej związanej z trybem życia i warunkami środowiskowymi.
2.Ustalenie zróżnicowania genetycznego populacji danego gatunku.
Wykryto, że genotyp obecnie żyjących gepardów jest bardzo jednolity, co świadczy o tym, iż gatunek ten przeszedł (ok. 12 tysięcy lat temu) przez tzw. genetyczne wąskie gardło – wielką zagładę, z której ocalało niewielu jego przedstawicieli. Z nich właśnie rozwinęła się stopniowo obecnie żyjąca populacja, składająca się z osobników blisko ze sobą spokrewnionych. Krzyżowanie się takich osobników powoduje ujawnianie się rozmaitych anomalii, na przykład w budowie plemników, co niektórzy badacze uważają za zapowiedź rychłego wygaśnięcia gatunku.
3.Badanie pokrewieństwa między osobnikami.
Analiza genetyczna pozwala rozpoznać poszczególne osobniki i ustalić, w jakim stopniu są one ze sobą spokrewnione, a nawet określić ojcostwo. Niedawne badania genetyczne lwów w Serengeti wykazały, że duże koalicje samców składają się przeważnie z osobników blisko ze sobą spokrewnionych, a co ciekawsze, nie wszyscy członkowie biorą równy udział w rozrodzie, jak do tej pory sądzono. Niektóre osobniki pełnią więc tylko funkcję pomocników, zwiększając liczebność koalicji, a tym samym sukces rozrodczy swoich krewnych.
Wszystkie gatunki kotów mają 38 chromosomów, z wyjątkiem ocelotów, które posiadają ich 36 (dla porównania: ludzie mają 46 chromosomów). W mapie genetycznej ludzi i kotów uderza zaskakująca zbieżność: czwarta część genów człowieka jest wspólna, homologiczna z genami występującymi u kotów i identycznie usytuowana, choć ostatni wspólny przodek hominidów i kotów żył przed 100 milionami lat. Nie udomowione gatunki kotów mają genom w 98% identyczny z genomem kota domowego.
Dziedziną, której poświęca się wiele uwagi, jest genetyka populacyjna kotów domowych. Do tych badań wykorzystuje się zasady dziedziczenia ubarwienia i desenia futra. Obecnie wiadomo już, że umaszczenie dziedziczy się w ściśle określony sposób – ustalono, które barwy są dominujące i czy związane są z innymi cechami, na przykład płcią. Badanie częstości występowania różnych wzorów umaszczenia w różnych populacjach kotów domowych pozwala porównać je ze sobą i ocenić, czy są one izolowane, czy też nawzajem się krzyżują. Na tej samej podstawie można również wnioskować, czy w danej populacji istnieją czynniki środowiskowe selekcjonujące określone ubarwienie,