Opieka nad potomstwem

Opieka nad potomstwem. U wszystkich gatunków kotów bezpośrednią opieką nad potomstwem zajmują się wyłącznie samice. Rola samców, nawet wśród żyjących w grupach lwów i kotów domowych, ogranicza się głównie do zapłodnienia. Samce lwów wpływają jednak pośrednio na przeżywalność potomstwa, broniąc dostępu do stada innym samcom, które zawsze zabijają wszystkie młode, gdy zdobywają nowe stado samic. Być może, podobne znaczenie ma tendencja do utrzymywania wyłączności praw do terytorium i zamieszkujących je samic u kotów żyjących samotnie.

Młode rodzą się ślepe i niedołężne. Zanim zaczną jeść mięso i osiągną sprawność ruchową, matka ukrywa je w gnieździe. Jest to okres najintensywniejszej opieki, gdyż samica musi dzielić czas między karmieniem młodych a zdobywaniem dla siebie pokarmu. Istotnym elementem opieki jest staranny wybór miejsca na gniazdo, ponieważ młode są szczególnie narażone na ataki drapieżników, gdy matka poluje. Bardzo często zostają one bez opieki przez kilka do kilkunastu godzin, jak stwierdzono na przykład u rysiów, lwów i lampartów. Później, gdy młode są już na tyle sprawne, że podążają za matką w czasie jej polowań, bezpieczne ukrycie traci znaczenie, a ważniejsza staje się bezpośrednia, aktywna ochrona, jaką zapewnia matka.

U kotów domowych zaobserwowano, że spokrewnione ze sobą samice pomagają sobie nawzajem przy porodach. Niekiedy nawet to nie matka, a bliska krewna, na przykład siostra, pierwsza wylizuje noworodki, zjada błony płodowe i przegryza pępowinę. Jeśli w tym samym czasie młode urodzi więcej niż jedna samica w grupie, często karmią one wszystkie kocięta bez względu na to, czy jest to ich własne potomstwo, czy nie. Podobne zjawisko występuje u lwów. Obecnie przyjmuje się, że taka wzajemna pomoc jest uzasadniona ewolucyjnie tylko między bliskimi krewnymi. Samica, okazując wzajemność i inwestując pokarm oraz czas w potomstwo swoich sióstr, zyskuje w pewnym sensie zwielokrotniony sukces rozrodczy, gdyż nawet młode, których sama nie urodziła, mają część takich samych genów co ona.

Czas trwania opieki nad potomstwem jest różny u poszczególnych gatunków. Młode kotów małych pozostają pod opieką swoich matek najkrócej – do pięciu miesięcy (u gatunków kotów dużych – do dwóch lat).