Kocie gniazdo

Kocie gniazdo. Pod koniec ciąży samica wyszukuje odosobnione miejsce na gniazdo, w którym stopniowo przebywa coraz dłużej. U gatunków żyjących społecznie – lwów i kotów domowych – może to być miejsce wybrane już wcześniej przez inne samice z tej samej grupy. Zdarza się jednak również, że samica w zaawansowanej ciąży staje się bardzo agresywna i odgania współplemieńców od siebie i upatrzonego miejsca. Jeśli gniazdo nie zapewnia w odczuciu matki dostatecznego bezpieczeństwa, wówczas wybiera inne miejsce i przenosi młode. W ogrodach zoologicznych, w których samicy nie zapewniono w gnieździe wystarczającego poczucia bezpieczeństwa, zdarzają się czasami przypadki „zanoszenia potomstwa na śmierć” – znerwicowana matka przenosi młode z miejsca na miejsce, aż do ich śmiertelnego zamęczenia. W naturze samice różnych gatunków kotów zakładają gniazdo w miejscach niedostępnych dla wrogów: w szczelinach skalnych, gęstwinach roślin, wykrotach, jamach, a nawet w dziuplach.

Gniazdo utrzymywane jest w nieskazitelnej czystości. Do czasu, gdy młode zaczną jeść mięso, samica nigdy nie przynosi do gniazda upolowanych ofiar, a nawet usuwa z niego odchody potomstwa. Ma to na celu zmniejszenie intensywności zapachów, które mogłyby zwabić inne drapieżniki.

Godowe zachowania – są to sterowane bodźcami wewnętrznymi (hormonalnie) i zewnętrznymi (pora roku, sygnały, znakowanie) zachowania prowadzące do odnalezienia się partnerów płciowych i ich zbliżenia zakończonego kopulacją. Behawior ten składa się z fazy apetencyjnej (apetytywnej) i konsumacyjnej (spełniającej). W skład pierwszej wchodzą zaloty, które motywowane są dwoma przeciwstawnymi popędami: strachem i pociągiem seksualnym. Samica demonstruje powszechne w świecie kręgowców zachowania kokieteryjne, polegające na naprzemiennym wabieniu (turlanie się, ocieranie, pieszczotliwe, gruchające wezwania) i pozornych ucieczkach, a nawet odstraszaniu, prowokując samca do podążania w ślad za nią i podejmowania wzmożonych prób zbliżenia. W pierwszym stadium tej gry inicjatywa należy do samca, później wszakże, zwłaszcza gdy wielokrotnie zostanie potraktowany agresywnie, staje się on bierniejszy, a inicjatywę przejmuje samica. Gdy samica jest gotowa do kopulacji, przybiera „postawę jamnika”. Samiec podbiega, chwyta ją zębami za skórę na szyi lub łopatkach, a u niektórych gatunków obejmuje szczękami jej kark. Obejmuje dwiema kończynami jej ciało i stojąc nad nią, ruchami tylnych nóg wzmaga jej podniecenie i lordozę (siodlaste wygięcie kręgosłupa). Sama penetracja (intromisja) trwa krótko, po ejakulacji samiec odskakuje, a samica na ogół wpada w silną agresję. W końcowej fazie kopulacji samica wydaje głośny krzyk. Może on być efektem wyciągania prącia, które u kotów pokryte jest zagiętymi do tyłu kolcami. Kolce dostarczają samicy prawdopodobnie specyficznego bodźca dotykowego, który służy wyzwalaniu owulacji. Ma to szczególne znaczenie u gatunków żyjących samotnie, gdyż w okresie krótkotrwałych spotkań samców z samicami mogłoby nie dojść do zapłodnienia mimo dokonanej kopulacji. Pokopulacyjna agresywność samicy szybko mija i już po chwili zaczyna ona znów prowokować samca. Jedna para lwów może w ciągu doby odbyć ponad 100 kopulacji.

U niektórych gatunków kotów, zwłaszcza tych, które żyją w strefach umiarkowanych, występuje określona pora godowa. U żbika europejskiego na przykład pora ta przypada na luty. U kotów domowych luty to główny okres godowy, przedłużający się niekiedy na marzec (stąd powiedzenie: marcowanie kotów); następna, mniej intensywna pora godowa zaczyna się w czerwcu. W czasie okresu godowego, który trwa zazwyczaj około miesiąca lub dłużej, następują zmiany w zachowaniu kotów, szczególnie samców. Zaczynają one wówczas odbywać coraz dłuższe wędrówki, opuszczając niekiedy swoje stałe terytoria w poszukiwaniu samic. Gotowość płciowa (ruja) samic trwa bardzo krótko i poszczególne pary pozostają ze sobą zwykle tylko 2-3 dni. Osobniki żyjące w warunkach mieszkaniowych i półdomowych, o dość wyrównanej temperaturze otoczenia, mogą jednak kopulować w każdym czasie. Samce gotowe są do krycia przez cały rok, ale ich seksualna aktywność limitowana jest pojawianiem się u samic rui. U gatunków żyjących społecznie, a więc kotów domowych i lwów, w ślad za pierwszą samicą, która rozpoczyna ruję, w okres godowy wchodzą inne samice z tej samej grupy. Taka synchronizacja pociąga za sobą zbliżenie terminów porodów, a tym samym ułatwia zespołową, a więc skuteczniejszą, opiekę nad potomstwem,