Porozumiewanie się kotów

Porozumiewanie się kotów. O porozumiewaniu się między zwierzętami mówimy, jeśli jeden osobnik wysyła sygnał zawierający informację, a drugi nań odpowiada. Przekazywanie informacji u kotów może następować zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni. Ten pierwszy służy do komunikacji z konkretnymi osobnikami, podczas gdy przy drugim odbiorca informacji jest najczęściej nieznany i nie zawsze odczytuje on informację zgodnie z intencjami nadawcy. Koty używają do komunikacji sygnałów wzrokowych, słuchowych, zapachowych i dotykowych. Wszystkie sposoby wykorzystywane są zarówno w celu odnajdowania partnerów płciowych, utrzymywania kontaktów między matką i potomstwem, jak i zmniejszania ryzyka fizycznych kontaktów w sytuacjach konfliktowych.

Sygnały wzrokowe służą do przekazywania informacji bezpośrednio (mimika, postawa ciała) oraz pośrednio (drapanie podłoża lub obiektów – patrz znakowanie). Łatwo rozumianą przez ludzi postawą kota jest straszenie włosów, wyginanie grzbietu w łuk i stawanie na sztywno wyprostowanych nogach. W ten sposób kot, próbując powiększyć swoje rozmiary, okazuje własną dominację i agresywne nastawienie w stosunku do oponenta. Osobnik, który chce ukazać uległość – przeciwnie – przypłaszcza się do ziemi i tuli uszy do głowy, sprawiając wrażenie mniejszego i nieskorego do ataku. Wiele gatunków kotów ma na tylnej stronie uszu jaśniejsze plamy. W sytuacjach konfliktowych kot przekręca i przypłaszcza do głowy uszy, które kontrastują wówczas z tłem, podkreślając wagę przekazywanej wiadomości. W komunikacji wzrokowej między matką i potomstwem u niektórych gatunków (np. gepard i kot złoty) rolę odgrywa również końcówka ogona ubarwiona inaczej niż reszta. Prawdopodobnie ułatwia ona młodym podążanie za matką w ciemności.

Sygnały słuchowe mogą również być przekazywane pośrednio, w celu oznajmiania na pewną odległość obecności właściciela terytorium (patrz głosy), ale częściej służą w komunikacji bezpośredniej. Powszechnie znane mruczenie oznacza prawdopodobnie odczuwanie przyjemności i zadowolenia, chociaż koty mruczą również w czasie chronicznej choroby lub doznając bólu. Prychanie, warczenie itp. stosowane są jako groźba w ewentualnych konfliktach zarówno w celu zastraszenia oponenta, jak i obrony.

Sygnalizacja zapachowa odgrywa najistotniejszą rolę w komunikacji pośredniej w celu znakowania terytorium. W kontaktach bezpośrednich informacje przekazywane z zapachem towarzyszą najczęściej jednocześnie sygnałom dotykowym. Te ostatnie, polegające na ocieraniu się głowami, bokami i ogonami, u kotów samotnych odbywają się głównie między samcem i samicą w czasie rui oraz między matką i potomstwem. Ocieranie się ma zapewne szczególne znaczenie u kotów żyjących w grupach. W trakcie takich kontaktów członkowie grupy nabywają wspólnego zapachu. Wykazano też, że u lwów i kotów domowych istnieje identyczny porządek ocierania się: dorosłe samce rzadko inicjują te czynności, natomiast często ocierają się o nie samice i młode. Potomstwo ociera się również o swoje matki. Takie zachowanie uważa się za wyraz intencji pokojowych. Wydaje się bowiem, że jest ono bardziej korzystne dla osobników o niższej randze społecznej.

Rola i sposób oddziaływania pośrednich sygnałów wzrokowych – drapania – są nie do końca jasne. Ślad drapania może mieć znaczenie jako wizualny sposób znakowania terytorium, ale niesie on też prawdopodobnie informację pochodzącą z gruczołów zapachowych znajdujących się między palcami. Poza tym, koty często po drapaniu podłoża oddają w to miejsce kał lub mocz.