TYGRYS

TYGRYS

Gatunek opisał po raz pierwszy Karol Linneusz w 1758 roku. Nadał mu nazwę Felis tigris, zaliczając go do tego samego rodzaju co małe koty. Późniejsi badacze wykazali, że tygrysy razem z innymi dużymi kotami (lwami, lampartami, jaguarami i irbisami) mają, w odróżnieniu od pozostałych gatunków, fragment aparatu gnykowego w postaci elastycznej chrząstki. Na tej podstawie wydzielono dla nich osobny rodzaj Panthera. Początkowo sądzono, że chrząstka ta ma związek z umiejętnością ryczenia, ale z tego schematu wyłamywał się irbis, który nie wydaje takiego głosu. To skłoniło badaczy poszukujących świadectw pokrewieństwa kotów do przeprowadzenia szczegółowej analizy spektrogramu ich głosów. Badania te ku zaskoczeniu naukowców wykazały, że ryk tygrysa ma zupełnie inną charakterystykę niż ryk lwa czy lamparta i jest bardziej zbliżony do odtwarzanego w zwolnionym tempie głosu kota czarnołapego. Uznano na tej podstawie, że tygrysa nie należy zaliczać do tego samego rodzaju co pozostałe wielkie koty. Wszelkie wątpliwości dotyczące tej kwestii rozwiały badania genetyczne i molekularne przeprowadzone w latach osiemdziesiątych. Wykazały one bowiem, że cała „wielka piątka” jest w bardzo bliskim stopniu spokrewniona ze sobą i nie ma żadnych powodów, aby uważać tygrysa za odrębny rodzaj. Stwierdzono również, że wszystkie duże koty wyłoniły się ze wspólnej linii stosunkowo niedawno, około 2 milionów lat temu, a najwcześniej oddzielił się od nich irbis.

Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku obszar zasiedlony przez tygrysy obejmował większą część południowo-wschodniej Azji i ciągnął się prawie nieprzerwanie od Kaukazu po rosyjski Daleki Wschód. Obecnie ich zasięg został drastycznie zredukowany do niewielu małych, izolowanych populacji, rozrzuconych na obszarze położonym między Indiami a Wietnamem i Tajlandią oraz w Chinach, na rosyjskim Dalekim Wschodzie i Sumatrze. Istnieją paleontologiczne dowody na to, że tygrysy wyewoluowały w południowo-wschodniej Azji (obszar obecnych Chin). Stąd migrowały w dwóch kierunkach: na północ, a następnie przez środkową Azję na zachód oraz na południowy wschód, a stamtąd znów na zachód do Indii.

Długość tułowia wraz z głową wynosi 215-330 cm, długość ogona – 60-110 cm, wysokość 80-110 cm; ciężar samców 100-306 kg, samic 75-167 kg.

Tygrys jest największym gatunkiem w rodzinie kotów, wśród lądowych drapieżców tylko niedźwiedzie (zwłaszcza polarne) bywają od niego potężniejsze. Tułów tygrysa jest wydłużony, ale mocno zbudowany, kończyny krzepkie, ogon średniej długości, głowa o szerokim obliczu i małych uszach, czoło z poprzecznymi pręgami. Sierść krótka, ale u podgatunku syberyjskiego w okresie zimowym jest 2-3-krotnie dłuższa niż latem. Tło ma barwę czerwonawo pomarańczową do ochrowożółtej, spód ciała i niektóre fragmenty oblicza (pysk, policzki i nad oczami) są białe. W poprzek tułowia, ogona i kończyn biegną liczne czarne lub brązowe pręgi. Zdarzają się osobniki białe, które mają brązowe pręgi i niebieskie oczy. Ciąża trwa 102-112 dni, w miocie rodzi się jedno do pięciorga młodych, najczęściej dwoje-troje; ważą one 780-1600 g, ssą przez 3-6 miesięcy; samice dojrzewają płciowo w wieku 3-4 lat, a samce w wieku 4-5 lat. Ruja może występować o różnych porach roku, ale najczęściej między końcem listopada a kwietniem. W Mandżurii jest skrócona do okresu grudzień-luty. Odstęp między kolejnymi miotami wynosi przeważnie 20-24 miesiące, ale samica, która straci młode, może wkrótce przejść ruję ponownie i urodzić następny miot dużo wcześniej. Młode usamodzielniają się w wieku 18-28 miesięcy. Kocięta otwierają oczy między 6 a 14 dniem życia. Stały pokarm pobierają już od drugiego miesiąca życia, wtedy też zaczynają podążać za matką. Żyć mogą do 18, a w niewoli do 25 lat. Podstawową zdobyczą tygrysów na całym terenie ich występowania są rozmaite gatunki jeleniowatych oraz dziki, antylopy, a także bawoły. Tygrys jest w stanie powalić dorosłego gaura ważącego około 1000 kg. Niekiedy drapieżniki te atakują nawet młode nosorożce i słonie. Poza tym zjadają wszelkie mniejsze zwierzęta, jakie są w stanie złowić: małpy, gryzonie (zwłaszcza jeżozwierze), ptaki, gady, ryby, owady. Tygrysom, chyba częściej niż lwom czy lampartom, nadaje się nazwę „ludojadów”. Rzeczywiście, jeszcze na początku XX wieku w samych tylko Indiach koty te zabijały rocznie ponad 1000 osób. W miarę jak tygrysy stawały się coraz rzadsze, zmniejszała się częstość ich ataków na ludzi. Obecnie przypadki takie są bardzo rzadkie z wyjątkiem rejonu Sundarbans nad Zatoką Bengalską i w sąsiedztwie Parku Narodowego Dudhwa (ludojady). Do napaści na ludzi najbardziej skłonne są osobniki niepełnosprawne. Zdrowe tygrysy atakują ludzi zwykle wtedy, gdy brakuje im naturalnych ofiar lub gdy miały wcześniej przypadkowy kontakt z ludzkim mięsem (np. z niepogrzebanymi zwłokami).